Heerlen

DOOR MARCEL DE VEEN

HEERLEN

Limburgse Tweede Kamerleden krijgen regelmatig het verwijt dat ze te lauw reageren als belangen in deze provincie op het spel staan. Het nieuws dat het Centraal Bureau voor de Statistiek uit Heerlen dreigt te vertrekken, zorgt er voor dat ze nu als door de bliksem getroffen reageren. Het resultaat: nog deze week gaat een gezamenlijke brief naar minister Brinkhorst (EZ) waarin ze pleiten voor behoud van de rijksdienst voor Parkstad. Het is ondenkbaar dat het CBS uit Heerlen vertrekt. Daar krijg je in de politiek geen steun voor. Desondanks wil ik dat het kabinet zich nogmaals duidelijk uitspreekt voor Heerlen, reageert Kamerlid Frans Timmermans (PvdA), zelf geboren en getogen in Heerlen. Heerlenaar Jan de Wit (SP) denkt er net zo over. Als dit een bloeiende regio zou zijn, dan was het een ander verhaal. Maar de treurige situatie is bekend. Den Haag heeft, ook dertig jaar na de mijnsluiting, nog steeds de morele verplichting om extra aandacht aan dit gebied te geven. De werkgelegenheid in Parkstad staat onder druk. Er vallen hare klappen. Het vertrek van het CBS kun je daar niet bij hebben. Niet alleen verlies je in n klap elfhonderd banen, de economische bedrijvigheid eromheen valt ook weg. Inderdaad heeft de rijksdienst heel wat uit te leggen als het voor de nieuwbouw niet voor Heerlen kiest, maar voor die andere optie, Sittard-Geleen. Het klopt dat ook die regio getroffen is door de mijnsluiting.
Maar met DSM en NedCar is daar de omschakeling veel beter gelukt dan in Parkstad.
Terug naar de historie: de regering stelt in 1972 voor het CBS te verplaatsen naar Heerlen, ter compensatie voor het sluiten van de mijnen. Veel CBSers in Voorburg protesteren. Met resultaat. In november 1978 neemt de helft van het CBS zijn intrek in het nieuwe gebouw aan de Kloosterweg. Het aantal personeelsleden in de Heerlense vestiging neemt zo snel toe, dat een jaar later wordt uitgebreid. In 1982 werken bij het CBS in Voorburg en Heerlen samen meer dan 3500 mensen.
Maar in het elektronische tijdperk volgt reorganisatie na reorganisatie. Eind vorige eeuw gooit de toenmalige minister Jorritsma van Economische Zaken de knuppel in het hoenderhok met het voorstel Heerlen te sluiten en verder te gaan met alleen Voorburg. Duizend Heerlense CBSers gaan de straat op. Jorritsma draait haar besluit terug.

Behoud van werkgelegenheid voor de zwakke regio is daarbij een belangrijk argument. Heerlen komt toch niet ongeschonden uit de strijd. In de periode 1999-2003 verdwijnen nog eens driehonderd banen. Anno 2006 laait de discussie over het eventuele vertrek uit Heerlen weer op. Het CBS en de Rijksgebouwendienst constateren dat het huidige gebouw aan de Kloosterweg niet meer voldoet. Een ontwikkelaar/belegger moet voor nieuwbouw gaan zorgen. In elk geval dicht hij het station. Heerlen of Sittard-Geleen, dat is het CBS om het even. Het gevecht tussen de twee steden om deze vette kluif kan beginnen.
Heerlen schreeuwt moord en brand. Daar valt wat voor te zeggen. Geldt de ereschuld van de jaren zeventig niet meer? Is het argument van behoud van werkgelegenheid, een paar jaar geleden nog ht motief om in Heerlen te blijven, opeens van tafel? Het is helder. De reden waarom het CBS schermt met verhuizing naar elders heeft hoofdzakelijk financile redenen. De rijksdienst wil niet overgeleverd worden aan een projectontwikkelaar die een topprijs kan vragen voor een locatie, enkel omdat Heerlen de enige kandidaat is. Door met een concurrent te schermen, dalen de kosten voor het CBS. Een kwestie van slim onderhandelen. En wellicht is de gemeente Heerlen ook nog bereid om een duit in het zakje te doen.
Sittard-Geleen grijpt de interesse van het CBS natuurlijk met graagte aan en heeft al enkele toplocaties achter het station van Sittard in de aanbieding. Wethouder Theo Hanssen van de tweede stad van Limburg schat de kans dat deze grote vis wordt binnengehaald op vijftig procent. Frans Timmermans echter zet al zijn geld op Heerlen. Ik maak me geen grote zorgen. Het CBS moet gewoon geen zaken overhoop halen die al lange tijd goed gaan. Medio juni valt de beslissing. Dan zal blijken hoe zwaar de morele verplichting voor het CBS weegt om Heerlen trouw te blijven.