Heerlen

Door Theo Sniekers en Marcel de Veen

Riet de Wit: per ongeluk in de gemeenteraad.

foto Rob Oostwegel

Geld, status, een groot huis. Ik heb er nooit iets om gegeven. Dat het goed gaat met onze kinderen, dt is onze luxe. Ik zou dit werk ook voor niets doen. Aan het woord is de Heerlense SP-lijsttrekker Riet de Wit, beoogd wethouder. Een functie waarbij zij een flink deel van haar salaris aan haar partij zal moeten afstaan, zoals gebruikelijk in de Socialistische Partij.
Het is een week na de ongekende overwinning van de SP bij de gemeenteraadsverkiezingen in Heerlen. Bijna n op de drie Heerlenaren heeft op 7 maart voor de partij van de rode tomaat gestemd, en ook in welvarende wijken heeft ze een kwart van de stemmen gekregen. De SP is nu met 11van de 37 zetels met afstand de grootste fractie in de gemeenteraad van Heerlen. In Limburg de hoogste score ooit voor de SP, waarmee de Heerlense afdeling landelijk plek drie bekleedt in de top van beste resultaten ooit. ,,Daar hebben we ruim dertig jaar voor gewerkt, straalt lijsttrekker Riet de Wit (57) in haar huiskamer. Op tafel prijkt een fruitmand vol met felicitatiekaarten. Ruim tweehonderd e-mails met gelukwensen wachten nog op antwoord. Wat doet dat succes met iemand? De Wit is razendtrots: ,,Ik leid een compleet elftal in de gemeenteraad.
IN HAAR JONGE jaren in Treebeek en later Hoensbroek wijst er maar weinig op dat Riet Romans, zoals ze voor haar trouwen heet, furore zal maken in een socialistische partij. Ze is de oudste van vijf kinderen en de enige dochter. Vader Romans werkt als opzichter in de staatsmijn Emma en stemt vanouds KVP. Hij was heel sociaal en had er een bloedhekel aan als vrouwen van mijnbeambten bij de slager eerder geholpen wilden worden omdat hun man een goede baan had. Pronken met welvaart was er voor ons niet bij. Als we op vakantie gingen in Itali, mocht ik een vriendin meenemen omdat ik het enige meisje was in het gezin. Maar ik moest, anders dan mijn broers, wel zelf mijn vakantiegeld verdienen omdat mijn vriendin dat ook moest. Haar ouders hadden geen geld om haar vakantie te betalen. Dus moest ook ik er voor werken, zei mijn vader. Ik vond dat leuk. Riet Romans gaat eerst naar de mulo in Hoensbroek en later naar de Sociale Academie in Sittard. Op stage in Zevenbergen leert ze haar man Jan de Wit kennen. Jan had zijn studie rechten in Tilburg voltooid. Hij was de zoon van het hoofd van een lagere school. Een heel ander type dan ik. Ik viel in die tijd op wilde mannen met lange haren en baarden. Jan liep rond in driedelig pak. Mijn ouders schrokken zich rot toen ik ineens met zon nette vriend aankwam. In die tijd, de roerige jaren zestig en begin jaren zeventig, ontwikkelt zich pas haar politieke bewustzijn. ,,Ik liep stage bij een buurthuis in Tilburg. Die stad kampte met de teloorgang van de textielindustrie. Ik kreeg te maken met kinderen zonder perspectief, gezinnen die de armoede niet meer te boven kwamen. Zaken die ik wat later ook weer in de Oostelijke Mijnstreek tegenkwam na de mijnsluitingen. In die tijd in Tilburg voerde ik ook mijn eerste actie, tegen hoge huren en voor onderhoud aan zwaar onderkomen huizen. Ook door de oorlog in Vietnam belanden Riet de Wit en haar man in het socialistische kamp. Via marxistische groeperingen komen ze al snel terecht bij de opkomende SP, dan nog op maostisch leest geschoeid. Ze trouwen in 1972 en verhuizen na korte tijd naar Heerlen. Tot afgrijzen van de familie gaan ze wonen in het beruchte flatcomplex Vossekuil in de volkswijk Molenberg. Riet de Wit: ,,Ons beviel het daar uitstekend. We konden wat later een betere woning krijgen, maar toen de huisbaas hoorde dat we actie voerden tegen hoge huren, ging dat feest niet door.
RIET DE WIT wordt jongerenwerker in Maastricht, terwijl haar echtgenoot in de sociale advocatuur gaat. Ze besluiten een SP-afdeling op te bouwen in Heerlen. We wilden dienstbaar zijn aan de mensen om ons heen. Acties voeren, spreekuren houden, helpen waar je kan. Avond aan avond en deur aan deur folderen.
Het is een moeizaam proces om in het CDAbolwerk Heerlen een poot aan de grond te krijgen. In 1978 besluit actiepartij SP voor het eerst aan de raadsverkiezingen mee te doen. ,,We kregen kritiek dat we geen invloed hadden in de raad, terwijl daar wel besluiten vielen die ons niet zinden.
In 1978 lukt het niet, maar vier jaar later debuteert Jan de Wit in zijn eentje in de Heerlense politieke arena. Acht jaar is hij daar solist. In 1990 worden het drie zetels en in 1994 springt de SP naar zes. In dat jaar debuteert Riet de Wit in de raad. ,,Per ongeluk, grinnikt ze. Ik stond op de kieslijst op zes. We dachten dat die plek onverkiesbaar was. We wilden niet als echtpaar in de raad. Wat zou daar wel niet van gezegd worden? Dat valt dus reuze mee. De SP ontwikkelt zich tot een factor van belang in de Heerlense politiek. In 1998 wordt de partij met acht zetels de grootste in Heerlen, maar de gevestigde politieke orde houdt de radicale SP vakkundig van het pluche. In 2002 lukt dat laatste niet meer, alhoewel de SP een zetel moet inleveren. Riet de Wit en Peter van Zutphen worden de eerste twee SP-wethouders in de historie van Heerlen.

Het duo krijgt waardering voor zijn werk: de twee blijken meer te kunnen dan alleen hard oppositie voeren en neen zeggen. Maar twee jaar later is het sprookje alweer over. De Wit en Van Zutphen stappen op, na een conflict over de verslaafdenopvang. Om in 2006 bikkelhard terug te slaan met een eclatante verkiezingsoverwinning.
WAAROM KIEST het recordaantal van 8460 Heerlenaren, n op de vijf stemmers, voor lijsttrekker Riet de Wit? ,,Ze was een goede wethouder, ik wil haar terug, verklaart een koningsgezinde Heerlenaar die bijna altijd CDA stemt. ,,Ze heeft sociaal gevoel. Ik heb het idee dat als je uitgaat van christelijke beginselen, je nu beter bij de SP dan bij het CDA terechtkunt. Lovende woorden komen ook van Heerlens burgemeester Toine Gresel, met wie De Wit toch geen warme band heeft. ,,Een daadkrachtig bestuurder. ,,Analytisch en inhoudelijk sterk, zegt ook de Landgraafse oud-wethouder Hans Erfkemper (GBBL), die vaker met De Wit aan een tafel zat. ,,Iemand die ook als wethouder in de supermarkt achteraan de rij gaat staan.
De hoofdpersoon is zelf wat beduusd van haar succes. ,,We hebben geen persoonsgerichte campagne gevoerd, wij gaan voor een visie. Heerlen hing vol met de koppen van politici van andere partijen, wij hadden alleen borden met de SP-verkiezingsleuze. De mensen hier zien hun sociaal gevoel in mij terug. Dat gevoel is heel sterk in de stad. In Heerlen wonen geen a-sociale mensen. Na de mijnsluiting leeft hier een heel sterke behoefte aan solidariteit. Dat leidde ook tot mijn politieke verzoening met mijn vader. Allebei streden we voor een beter lot voor oud-mijnwerkers. ,,Ik speel geen spelletjes, verklaart De Wit verder. ,,Die zijn de mensen in de stad beu.
Ook profiteert de SP van het landelijk sentiment. Maar volgens De Wit
heeft het zittende college na het vertrek van de SP ook geblunderd in de stad met 4500 bijstandsgerechtigden en een hoge werkloosheid. Bovenop het harde beleid van het kabinet snoeide het gemeentebestuur nog eens in het welzijnsbeleid, terwijl hier zoveel arme mensen wonen. Dat pikken de mensen niet meer. Ze horen alleen maar van grote projecten en projectontwikkelaars die te veel te zeggen krijgen. Ondertussen komt er niets van de grond.
Voor De Wit komt de verkiezingswinst niet uit de lucht vallen, alhoewel de omvang ervan ook haar verrast. ,,We rekenden vier jaar geleden al op een betere uitslag, maar toen gingen de Leefbaren er met de buit vandoor. Ook nu kregen we veel signalen van mensen dat ze verandering willen. Dat moet de SP nu met boegbeeld De Wit gaan waarmaken, vermoedelijk met medewinnaar PvdA. De Wit heeft er veel vertrouwen in. ,,We hebben ruim dertig jaar gebouwd aan een goede structuur. En in de twee jaar dat we wethouders leverden, hebben de mensen gezien dat we het kunnen. Dat heeft ons nu ook geholpen. Minder beton, meer voorzieningen waar mensen echt wat aan hebben, zo zou je het credo van de SP voor de komende vier jaar kunnen samenvatten. Van De Wit zal in die tijd veel gevergd worden om al dat moois ook echt waar te maken. Thuis vindt ze daarvoor de nodige rust bij echtgenoot Jan, die door de week als Tweede-Kamerlid in Den Haag werkt. ,,We praten thuis zeker niet alleen over politiek. Het hoogtepunt is voor mij thuis met Jan op de bank zitten met een glaasje wijn. Dan gaat het over onze kampeervakantie in de Pyreneen en vooral over de warme band met onze drie kinderen, die allemaal in de Randstad wonen. Het zijn alledrie biologen. En ze zijn alledrie lid van de SP, net als hun aanhang. Dat het goed gaat met onze kinderen, dat is eigenlijk het allerbelangrijkste. In juli hadden ze kaartjes voor het concert van U2 in de Arena gekocht. Daar zijn we met zijn allen naartoe geweest. Geweldig.
De Wit heeft geen ambities om in navolging van haar echtgenoot naar het Binnenhof te verhuizen, al is er door de partijleiding wel eens een visje uitgeworpen. ,,Heerlen is mijn stad en het doet me pijn als het daar niet goed mee gaat. En Den Haag? Daar heb ik Jan al dik tien jaar aan uitgeleend.

bron: LD