Heerlen

Moet de middeleeuwse stadswal in Heerlen onder het zand verstopt worden? Nee, betogen twee raadsleden: maak er een pronkstuk van. Zo opent vandaag het Limburgs Dagblad het opiniestuk geschreven door Barry Braeken (PVDA) en Ron Meyer (SP)

In het Limburgs Dagblad van 28 juli jl. stond een artikel over de toekomst van de Heerlense stadswal. Die ziet er niet rooskleurig uit. Volgens de oude maar nog levendige plannen zou een deel van de stadswal moeten wijken voor de aanleg van afvalcontainers en een urinoir. Ook zou de rest van de wal weer onder de grond komen te liggen. Het voornaamste argument om hier voor te kiezen is, zoals vaak, van financile aard.

Nu hoeft niet alles wat uit het verre verleden komt tegen iedere prijs bewaard te worden. Niet iedere potscherf uit de Romeinse tijd is een investering waard, maar de stadswal is niet van de categorie willekeurige potscherf. Het is het tastbare bewijs dat Heerlen al in de Middeleeuwen over een stadsfort beschikte. In de historiografie ook wel de oudste stadswal van Nederland genoemd. Een omwalling die de inwoners van het oude stadsfort beschermde en ten grondslag lag aan het bestaan van het huidige Heerlen. D letterlijke en figuurlijke historische kern van Heerlen. Met andere woorden: cultuurhistorie van de bovenste plank.

Naast de cultuurhistorische argumenten, zijn er andere argumenten die zeker in Heerlen doorslaggevend zouden moeten zijn om over behoud van de stadswal te debatteren. Behoud van de stadswal geeft het Middeleeuwse verleden van Heerlen een kenmerkende smoel. Het versterkt het beeld dat Heerlen niet alleen een moderne stad maar ook een stad met een lang en groots verleden is. Het versterkt de identiteit van de stad en vergroot daarmee de kennis van en interesse in de geschiedenis van de stad en diens mensen. Met iedere vernietiging van dit soort belangrijke delen van ons erfgoed verdwijnt immers ook een stukje van onze identiteit.

Het is wrang maar typerend voor de plannen van het vorige College dat boven op de resten van de stadswal afvalbakken en een urinoir geplaatst zouden moeten worden. Wat zijn de alternatieven?

Er ligt nu een aantal opties op tafel. Zo wordt voorgesteld om een deel op te graven en later op het Pancratiusplein te herbouwen. Het verplaatsen vernietigt echter ook een stuk van de geschiedenis. Historische beleving hangt ook samen met de plaats waar de wal indertijd gebouwd is. Herbouwen is het verdisneyseren van de geschiedenis.

Een andere optie is het weer bedekken met zand. Met gekromde tenen lazen wij in het betreffende krantenartikel dat juist deze optie vanuit onverwachte hoek is geopperd. In plaats van op de barricades te klimmen en te pleiten voor behoud n zichtbaarheid van de stadsmuur, gooit de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek er liever zand over. Het wordt de beste manier om de stadswal te bewaren genoemd. Het deed ons denken aan de Amerikaanse generaal in Vietnam die zei: In order to save the village we had to destroy it. Een stadswal onder het zand is het weer wegstoppen van het Heerlense verleden. De stadswal moet juist een pronkstuk worden, zichtbaar voor elke Heerlenaar om de trots op onze stad te versterken.

Natuurlijk beseffen wij terdege dat het financile argument niet zomaar terzijde kan worden geschoven. Voor een goed debat in Heerlen is het nodig dat de kosten bekend zijn. Hierover zou snel duidelijkheid moeten komen. Voor niets gaat echter de zon op. Je moet dus wel iets overhebben voor je verleden!

Om een echt debat aan te zwengelen en het respect voor het Heerlense verleden te stimuleren, pleiten wij daarom voor:

1) Behoud en openbare zichtbaarheid van de stadswal op de huidige plek;

2) Naar het idee van raadslid Damen (Stadspartij Heerlen): het aanstellen van een stadsarcheoloog voor de gehele Parkstad (om te voorkomen dat in de toekomst bij dit soort cultuurhistorische vondsten de eerste gedachte zand erover is);

3) Het duidelijk zichtbaar maken van de historische waarde en betekenis van cultuurhistorische pronkstukken. Dus: niet alleen de stenen laten zien, maar de betekenis ervan kenbaar maken. Vertel het verhaal!

4) In breder verband: in samenwerking met bijvoorbeeld scholen, de gemeente, het stadsarchief en stads- en historische deskundigen en belangenverenigingen een historische stadstocht in kaart brengen en op den duur praktiseren. Van Romeinse stadsmuur tot het Heerlense Mijnverleden. Van der Keb tot de Lange Jan. Toon nze geschiedenis n vertel het verhaal!

Barry Braeken, gemeenteraadslid Heerlen (PvdA) en historicus

Ron Meyer, fractieleider SP in de gemeenteraad van Heerlen