Heerlen

Mensen doen er goed aan hun stem uit te brengen op de partij van hun werkelijke voorkeur. Strategisch stemmen kan zelfs averechts werken, stelt Hein Tilborghs

Strategisch stemmen is niet slim

Strategisch stemmen raakt in en dat is een bedenkelijke ontwikkeling. Het gaat bij verkiezingen daardoor steeds minder over de inhoud en steeds meer over wie de macht moet krijgen.

Lange tijd was het beeld zo dat een kiezer zijn stem uitbracht op de partij waarin hij zich inhoudelijk het best herkende. Daardoor ontstond in ons stelsel van evenredige vertegenwoordiging een afspiegeling van de opvattingen en wensen van het kiezersvolk. Pas na de verkiezingsdag begon het eigenlijke spel om de macht. Daar stond (en staat) de kiezer buiten.
Bij strategisch stemmen laat de kiezer zich niet leiden door de inhoud van het partijprogramma maar door de machtsvraag. En dan nog in het negatieve: wie mag er volgens hem niet aan de macht komen?
Dat zien wij thans ook gebeuren. De verkiezingscampagne is gereduceerd tot de vraag: wie moet de volgende premier leveren, het CDA of de PvdA? Dat lijkt de duidelijkheid te bevorderen, maar het is de dood in de pot voor de gezondheid van het politieke bestel.

Het gaat immers steeds minder om wat de politieke partijen willen bewerkstelligen, maar om de wijze waarop de poppetjes overkomen in de media. De verkiezingsstrijd wordt steeds meer een ordinaire reclamecampagne waarin het gaat om het slim inzetten van marketinginstrumenten om daardoor zoveel mogelijk kiezers te lokken.
Zou het veel verschil uitmaken of Bos wint of Balkenende? Wel neen, de verschillen in hun opvattingen liggen in de nuances, niet in de principile opvattingen. Je mag niet verwachten dat als Bos het roer mag overnemen, hij de ooit fel bestreden maatregelen van het kabinet-Balkenende zal terugdraaien. Hoogstens zal hij wat sleutelen aan pijnpunten, maar de maatregelen blijven goeddeels intact.
VVDers die niet op hun partij stemmen maar op het CDA om zo Wouter Bos uit het torentje te houden, denken daarmee slim te zijn. Net zoals de Groenlinksers en SPers die hun eerste voorkeur verloochenen en hun stem aan Bos geven om te verhinderen dat er een volgend kabinet-Balkenende komt. Maar wat is het gevolg? De partijen links en rechts van CDA en PvdA halen minder stemmen dan wanneer de kiezer zijn eerste voorkeur zou volgen en zij verliezen daardoor aan politiek gewicht. Nog erger, PvdA en CDA worden zo groot dat zij tot elkaar zijn veroordeeld en er logischerwijs alleen een kabinet gevormd waarin zij beide zitting hebben. Inderdaad, als veel kiezers om strategische redenen hun eerste voorkeur verloochenen zou dat er wel eens toe kunnen bijdragen dat je Bos n Balkenende krijgt, terwijl je per se juist een van de twee niet (meer) op het pluche wilde zien. Een aardige paradox!

Strategisch stemmen levert dus niets op. Daarom is dit helemaal niet zo slim. Mensen zouden er goed aan doen om hun stem te blijven uitbrengen op de partijen waar hun hart werkelijk ligt. Door niet te stemmen op de partijen die de verkiezingen hebben verengd tot een strijd om het premierschap maar op partijen die te linker- en rechterzijde een meer uitgesproken politiek profiel hebben, kunnen ze duidelijk maken dat het in de politiek primair om de inhoud moet gaan en niet om de poppetjes.

Hein Tilborghs is lid van de Statenfractie van de PvdA in Limburg