Heerlen

SP-leider Jan Marijnissen (54) kijkt met gemengde gevoelens naar de formatie, waarin zijn partij als grote winnaar al snel buitenspel kwam te staan.

De SP werd de grote winnaar van de parlementsverkiezingen, maar moet nu toezien hoe CDA, PvdA en ChristenUnie een nieuw kabinet in elkaar timmeren. We kregen er ook nog eens de schuld van dat de onderhandelingen met Balkenende en Bos spaak liepen. Vooral de PvdA heeft ons bewust in die hoek gedrukt. En de media liepen er massaal achteraan. Daar ben ik enorm van geschrokken: hoe alles in het werk wordt gesteld om een beeld te laten ontstaan dat haaks staat op de werkelijkheid. Marijnissen is weggelopen. Ja, dacht het niet.

Hoe ging het dan wel? Het CDA wilde helemaal niet in gesprekken met ons investeren, vertelt Marijnissen in een Haags restaurant. Balkenende bleef maar beweren dat hij goud had gewonnen. Terwijl, volgens mij, links negen zetels heeft gewonnen en rechts negen verloren. Bos en ik hebben ons openlijk voor een coalitie met het CDA uitgesproken. Maar Balkenende zag daar niks in en maakte al snel duidelijk dat hij het met de ChristenUnie wilde proberen. Dat heb ik hem over de SP nooit horen zeggen. Het was trekken aan een dood paard. Een links kabinet, met PvdA en GroenLinks, was de eigenlijke droom van Marijnissen. Dit mislukte, met dank aan Wouter Bos. Marijnissen: Ik ben ervan overtuigd dat we waren geslaagd als we beter hadden samengewerkt, door middel van een 25-puntenplan waarmee we naar de kiezers hadden kunnen gaan met het verhaal: stem op n van ons, halen we een meerderheid, dan gaan we dit plan doorvoeren. En natuurlijk had er een lijstverbinding moeten zijn van de drie partijen. Toen de PvdA dat weigerde, ging het met hen bergafwaarts.

De sociaal-democraten waren, volgens Marijnissen, alleen met strategie bezig. Hoe worden we de grootste? Hoe winnen we van Balkenende? Die arrogantie zit er zo diep in. Ik nodigde Bos en Halsema uit voor een etentje in Brabant. Maar eerst moest het per se in Amsterdam zijn, toen had Bos geen tijd en op het laatst, toen ze toenadering zochten om de schade te beperken, kwamen we niet verder dan dat bespottelijke kopje koffie voor de cameras in Amsterdam. Het ging nooit over de inhoud.

Hij herinnert zich een veelzeggend moment. We kwamen uit de informatiebesprekingen. Bos en Balkenende zeiden tegen mij: Jan, ga jij maar als eerste naar buiten. Ik stond daar wel tien minuten journalisten te woord. Intussen waren zij binnen hun verhaal op elkaar aan het afstemmen. Het heeft met elegantie te maken. Wij hebben altijd gezegd: samenwerking met dit CDA is voor de SP niet reel. Maar door de uitslag op 22 november voelden we ons verplicht om gesprekken te voeren. Het CDA heeft immers ook een sociale vleugel. Zij speelden echter een politiek spel met maar n doel: hoe manoeuvreren we de SP zo snel mogelijk naar de zijkant.

Het succes van de SP en ook van de PVV van Geert Wilders (acht zetels winst) zou erop duiden dat steeds meer burgers bereid zijn voor extremere oplossingen te kiezen. De SP en de PVV zouden zelfs in dezelfde vijver vissen. Die suggestie schiet bij Marijnissen in het verkeerde keelgat: Het is onzin dat de PVV-kiezers nze kiezers zouden zijn. Dat beeld van de witte arbeider van 55 jaar die vreest voor zn baantje, is zon clich. Wij hebben een doorbraak gemaakt: onze nieuwe kiezers komen vooral uit de PvdA. Het zijn de mensen van wie de beroepseer op de tocht staat: verplegend personeel, leraren. Onder Paars, met de PvdA, is de ontmanteling van de publieke sector begonnen. De mensen willen dat niet. Dus komen ze bij ons.

Daar sta je dan, met een grote, nieuwe fractie van 25 vrouwen en mannen. Die mij vragen: Jan, wat gaan we doen? Terwijl ze nog maar weinig knnen doen zolang er geen regering is.

Marijnissen wordt in het geval van een CDA/PvdA/CU-kabinet de nieuwe oppositieleider, als aanvoerder van de grootste oppositionele fractie. Ik ben van plan met iedereen te gaan praten. Ook met de VVD. Gewoon, kijken op welke punten we kunnen samenwerken. Ik wil constructief oppositie voeren. Niet dat rabiate gehakketak.

Investeren in onderwijs, zorg en in het openbaar vervoer: dat worden de speerpunten van de SP. Alleen dan kun je bereiken dat werkelijk iedereen in Nederland erbij blijft. Dus ook de allochtonen, die totnogtoe niet massaal op de SP stemden. Ideen om de problemen in Nederland te lijf te gaan (Laten we wel wezen: we zijn natuurlijk een hartstikke rijk land) heeft Marijnissen genoeg We moeten de oude wijken revitaliseren, de ouderen in de wijken opvangen, er speelplaatsen bouwen, ervoor zorgen dat de scholen weer gemengd worden. Creer betere omstandigheden: dan worden de mensen weer enthousiast.

Ingrijpen in de samenleving gaat makkelijker als je regeringsverantwoordelijkheid hebt. Daarom hoopt Jan Marijnissen alsnog op regeringsdeelname. Zijn formatieteam staat nog klaar. Je moet op alles voorbereid zijn. En natuurlijk regeren we liever. De verkiezingsuitslag geeft mij immers gelijk en Wouter Bos ongelijk. Maar geduld is een schone zaak. Vergeet niet: onze lange mars duurt al dertig jaar.

Bron: LD