Heerlen

SP-raadslid 'in de vuurlinie'

Raadslid Sedai Bayraktar stapt in de schoenen van een brandweerman. Als een echte brandweerman wil hij van de brandweerstang naar beneden glijden, in de ladderwagen springen en zich zo snel mogelijk naar de plaats van de brand spoeden. Zal hij tot zijn knieen in het blusschuim komen te staan en uiteindelijk uitgeblust naar huis gaan? Bayraktar liep 24 uur mee met de brandweer en schreef- speciaal voor tijdens deze zomervakantie - de volgende uitgebreide en persoonlijke reportage.

Het is vrijdagochtend 19 juli 2013. Om half zes gaat mijn wekker af. Vandaag ga ik 24 uur met de brandweer meelopen. Met slaapzak, extra kleren en wat boterhammen in de tas stap ik om 7 uur op de fiets. Het is nog fris in de ochtend, de zon schijnt al volop en het belooft een mooie dag te worden. Kwart over zeven kom ik aan bij de Heerlense brandweerkazerne aan de Ruys de Beerenbroucklaan.

Bij de eerste garagepoort van de kazerne word ik door Jos vriendelijk begroet alsof we elkaar al jaren kennen. Nadat ik mij heb voorgesteld, lopen we samen naar de ruimte waar ik mijn fiets mag stallen en keren we daarna terug naar het garagegedeelte van de kazerne, waar andere brandweerlieden met allerlei werkzaamheden bezig zijn. Ik kom midden in de ploegwisseling terecht. Een half uur later zijn de meeste leden van de voorgaande ploeg al naar huis. Ik maak ook kennis met Roger. Hij is bevelvoerder van Ploeg B en vertelt dat ik met die ploeg 24 uursdienst ga meedraaien.

Omstreeks 7:45 uur verzamelt Ploeg B zich op het kantoor van Roger en we starten de briefing. Roger vertelt aan de ploeg dat er twee Heerlense raadsleden met hen vandaag meelopen. Ik mag als eerste mezelf voorstellen. Als raadslid Alfons Koning Bastiaan aan het woord is, gaat het alarm af. Het is dan 08:01 uur. Iedereen staat onmiddellijk op en rent naar de TS (tankautospuit) die altijd startklaar in de garage staat.

Buitenbrandje
Als er een melding binnen komt, dient de beroepsbrandweer zoals in Heerlen binnen 1 minuut uit te rukken. Rijtijd mag niet langer dan een kwartier zijn. Voertuigbezetting is 6 brandweerlieden. Met de twee raadsleden erbij rukken we met 8 personen uit. Met zwaailichten aan en zonder sirene gaan we af op een buitenbrandje in een bos bij het Charlemagnecollege in Landgraaf. Enkele minuten later komen we aan op de parkeerplaats van de school aan de rand van het bos. De TS kan niet meer verder. We stappen allemaal uit de brandweerwagen. Geen rook te zien of brand te ruiken - ten minste door mij niet. Welk wandelpaadje gaan we nu in? Door de brandweermannen worden snel keuzes gemaakt.

Zo'n vijf minuten zijn voorbij en geen vuur gevonden. De meldster is niet erg precies geweest over de exacte locatie. Het heeft geen zin om langer te zoeken. Roger, die per portofoon voortdurend met de meldkamer in contact is, vraagt via de meldkamer of de meldster naar de parkeerplaats komt om ons naar de plek van het vuur te brengen. Ze komt met haar hondje aangelopen en zegt dat het brandje aan de andere kant van het bos is. We lopen achter haar aan. Uiteindelijk na ongeveer vijf minuten diep over kronkelige paadjes het bos in komen we uit bij een open plek waar een kampvuurtje is gestoken.

Achteraf blijkt alles mee te vallen. Het is een smeulend kampvuurtje. Wanneer Michel en Marco het vuur met een gieter water helemaal hebben uitgemaakt, keren we terug naar de kazerne. Hier blijkt weer hoe belangrijk het is dat je als melder duidelijk bent over de exacte locatie, omdat dit behoorlijk wat tijdwinst voor de hulpdiensten kan opleveren. In dit geval was het beter geweest dat de melder op de brandweer bleef wachten.

Op de terugweg vermijden we een bussluis, omdat de TS geen 'bussluisbediening' aan boord heeft. Daarom nemen we een andere route naar de kazerne. Dit is vertragend voor de brandweer als een bussluis op de route van een incident ligt.

Gaslek
Als we aangekomen zijn op de kazerne, geeft Roger uitleg over de rondleiding die we later op de dag van Bert en Peter zullen krijgen. Andere brandweerlieden gaan dan verder met hun taken waar ze gebleven zijn voor de uitruk. Het volgende alarm gaat af als we een half uurtje in de kazerne zijn. Deze keer een melding van een gaslekkage in het dorp Weustenrade. Opnieuw rijden we binnen 1 minuut met de TS de garage uit - 6 minuten later zijn we bij de plek waar de lekkage is. Met een lint wordt de omgeving van de lekkage afgezet door brandweerlieden.

Roger en Andre nemen polshoogte. Met behulp van een apparaatje bevestigen ze dat er inderdaad gas vrijkomt. Het gasbedrijf Enexis wordt snel gewaarschuwd. In een rap tempo ronden de brandweerlieden de overige veiligheidshandelingen af. Bewoners worden in veiligheid gesteld door hen uit woningen te halen. Verder rest hen niks anders dan op Enexis te wachten. Het duurt drie kwartier eer de eerste twee Enexis-medewerkers arriveren. Vervolgens is het afwachten tot de storingsleider van Enexis komt. "De Brandweer wordt afgerekend op rijtijden en niet Enexis," zegt Roger. Hier zie ik dat het bij dit type melding veel te lang heeft geduurd dat Enexis op de plek aanwezig is en dat de brandweer onnodig wordt opgehouden. De brandweer heeft haar verplichting gedaan. Ze kan pas terug wanneer de storingsleider 'de zaak onder controle' heeft, wat betekent dat de werkzaamheden veilig kunnen worden uitgevoerd, omdat er geen gevaar meer is voor een explosie.

Pas anderhalf uur later, om 11:30 uur, rijdt de TS met zijn bemanning weer terug naar de kazerne uit Weustenrade. Kort voor de lunch worden de beide raadsleden geinformeerd over de reguliere werkzaamheden, die op de kazerne worden verricht. Omdat ik ook de nacht met hen ga doorbrengen, krijg ik een kamer toegewezen. Iedereen maakt zijn slaapvertrek in orde voor de nacht. Dit betekent dat het kussen en het bed van schone hoezen voorzien worden. Dus ik moet mijn slaapplek zelf in orde maken. Deze situatie herinnert mij aan mijn militaire dienstplicht.

Tijdens de lunch wordt Ploeg B via lichtkrant, coderinglamp en speakers gewaarschuwd dat de alarmfase naar drie (brandcode geel) is verhoogd vanwege aanhoudende droogte. Dit betekent dat er een verhoogde kans is op natuurbranden en dat bij melding de brandweer met meerdere voertuigen uitrukt.

Glad wegdek
's Middags rukken we uit naar Ubachsberg. Daar op de Kerkstraat heeft een boer de achteras van zijn tractor verloren, en is doorgereden. De olie en de grote achteras zorgden voor gevaar op de weg. Als gevolg van het gladde wegdek is een oude dame met haar fiets uitgegleden en wordt aan haar verwondingen verzorgd door de ambulancebroeders. Een amateur wielrenster neemt het afzettingslint niet serieus en fietst samen met haar wielerpartner onder het lint door. Glijdt uit, komt lelijk op de stoeprand terecht en haar knie is open. Dit was natuurlijk niet gebeurd als zij zich aan de regels had gehouden. Gelukkig waren de ambulancebroeders nog aanwezig en konden die haar knie behandelen, waarna ze weer verder kon fietsen. De doorgereden boer is snel getraceerd en geidentificeerd door de politie.

De politie neemt de controle in Ubachsberg van de brandweer over en we keren daarna terug naar de basis. 's Middags nemen Bert en Peter mij en mijn collega-raadslid mee op verkenningstocht door de kazerne. Handelingssnelheid, voertuigbezetting en rijtijd zijn onderweg de gespreksthema's. We lopen langs diverse cursus/trainingsruimten, sportlokalen, werkplaatsen en wagens. Ondertussen vertellen Bert en Peter over aangrijpende gebeurtenissen die zij tijdens hun lange carriere bij de brandweer hebben meegemaakt. Aangekomen in de torenruimte worden we in de echte brandweerkledij gehesen met ademluchttoestel op de rug, masker op het gezicht en een helm op het hoofd. Samen ongeveer 15 kilo aan gewicht. Wanneer we door Bert en Peter goed uitgerust zijn, begint de actie in de toren. Bedoeling is zo snel mogelijk zonder te stoppen de derde etage te bereiken en daarna terug naar beneden en weer omhoog en weer naar beneden. Zonder rustpauze op de bovenste etage had ik het waarschijnlijk niet gered. Zweet droop van mijn lichaam af.

Van drie uur tot de volgende uitruk rond half tien. Alleen Peter en Bert rukken met de waterpompcontainer uit voor een buitenbrand in Nuth om daar te helpen met het blussen van een schuurbrand - blijft het rustig op de basis. We zitten na het avondeten (doner en pizza) om 19 uur vrijwel met de gehele ploeg aan tafel in de kantine. Gespreksthema's zijn vrijwillige brandweer, arbeidsconflict, leeftijdsontslag, politiek, reorganisatie, bezuinigingen en rijtijden. Dat er slechts 6 brandwachters uitrukken is een onderwerp dat flink werd bediscussieerd. De effecten hiervan zijn nog niet duidelijk, omdat die regel pas drie weken van kracht is. Ook agressie tegenover brandweerlieden wordt besproken.

Echte brandweerlieden glijden
Het is inmiddels middernacht. Ik kan niet meer tegen de slaap en ga naar bed, want het is een lange dag geweest. Ruim 18 uur op het been. Ik probeer licht te slapen, want ik wil een uitruk in de nacht ook meemaken. En, ja hoor. De eerste oproep loop ik mis, omdat ik met aankleden niet snel genoeg was. Als ik aangekleed in de garage sta, is de TS al lang weg. Echte brandweerlieden glijden natuurlijk via de paal naar beneden als het alarm afgaat en zij van hun slaapplek moeten komen. Uit angst mijn ledematen te breken, heb ik bij iedere uitruk de paal vermeden.

Ik loop via de trappen omhoog naar de kantine om daar de terugkeer van mijn ploeg af te wachten. Even later komen ze weer retour. Patrick vertelt dat ze voor een onschuldig buitenbrandje naar Molenberg zijn uitgerukt. Kort na dit buitenbrandje gaat het alarm weer af. Ook deze keer werd ik in slaap getroffen. Zonder na te denken spring ik uit bed. In korte broek, t-shirt en zonder schoenveters vast te maken sprint ik via de trappen naar de garage, gris mijn brandweerjas van het rek en zit binnen 1 minuut in de TS. We rijden de kazerne uit met loeiende sirene en zwaailichten aan, richting het ziekenhuis. Na enkele tientallen meters te hebben gereden, zegt een stem via de autoportofoon uit de meldkamer dat we kunnen terugkeren. Het was loos alarm.

Auto in brand
Even bijkomen op mijn kamer van de voor mij geslaagde uitruk, omdat ik binnen de uitruktijd in de TS ben geklommen. Maar dan gaat het volgende alarm om 5 uur af. Het is inmiddels buiten licht geworden. Weer ruk ik uit in korte broek, t-shirt en schoenveters los. Omdat de brand aan de rand van de Brnussummerheide is, verhoogt Roger de prioriteit, zodat andere brandweerkorpsen paraat zijn, mocht blijken dat het om een grote brand gaat. Met sirene en zwaailichten aan komen we binnen enkele minuten bij de plek aan waar een luxe personenauto (Audi TT cabrio) in vlammen staat. Het dak van de auto, die aan de rand van de heide bij Palemig op de Grote Heiweg is achtergelaten, is al uitgebrand als we arriveren. De rook is op enkele kilometers afstand al te zien. Patrick vertelt mij dat het op dergelijke plekken vaker voorkomt dat auto's in brand worden gestoken.

Ruim een uur later keren we terug naar de kazerne. Het is dan iets over zes. De watertank van de TS wordt via de waterpomp bij de kazerne bijgevuld, voordat die in de garage wordt gezet. Alles moet in orde zijn voor de volgende uitruk. Tijdens het vullen van de tank worden grapjes gemaakt, maar de concentratie verslapt niet.

Uitgeblust naar huis
Terug op mijn kamer is het al half zeven. Over een half uur vindt de ploegenwisseling plaats. Ik begin mijn kamer op te ruimen en blik ondertussen terug. Na 24 uur werken/meelopen bij de brandweer-Heerlen kan ik niet anders dan een enorme waardering uitspreken voor het werk van de brandweerlieden. Ook al heb ik geen ramp of grote brand meegemaakt, is een 24 uursdienst toch zwaar. Tot 4 uur in de middag wordt er gewoon gewerkt: blusmaterialen controleren, sporten, administratieve taken verrichten en schoonmaken van vertrekken. Er zijn niet veel momenten dat er niks gedaan wordt. Na 4 uur totdat je naar bed gaat, heb je zogenaamd 'vrij'. In deze fase mag je doen wat je leuk vindt, maar als het alarm afgaat dien je wel binnen 1 minuut uit te rukken. Wel in je brandweerpak en schoenen aan. Als het alarm vaak genoeg gaat, is er nauwelijks tijd voor ontspanning en slaap. Het is dan ook fysiek zwaar werk zoals ik het heb ervaren.

Nadat ik het linnengoed in de wasmand heb gedaan, loop ik met mijn tas in de hand naar de kantine waar Ploeg B op mij wacht. Om 7 uur begint de wisseling van ploegen. Hierna de ploeg samen met mij buiten bij de TS op de foto en neem ik afscheid van mijn 'ploegmaten' waarna ik terugkeer naar de fietsenstalling. Rond half acht ga ik uitgeblust naar huis. Douchen en naar bed!

Andre, Bert, Jos, Marco, Michel, Patrick, Peter en Roger: hartelijk bedankt voor de super gastvrijheid en de mogelijkheid die jullie mij hebben gegeven om jullie werk van dichtbij te mogen meemaken. Hoewel ik niet tot de knieen in het schuim heb gestaan (het had gekund bij de autobrand), heb ik het zeer prettig en leerzaam ervaren om te zien hoe jullie als ploeg op elkaar zijn ingespeeld tijdens de inzet (uitruk) en ook tussen de alarmeringen door. Geduldig, vriendelijk en serieus, flexibel in het overnemen van taken en rollen, alert en attent. Maar ook veel plezier en lol met elkaar. 24 uur met jullie samen was voor mij een bijzondere en waardevolle ervaring als politicus.

Sedai Bayraktar, juli 2013