Heerlen

Al langere tijd was duidelijk dat het bij Licom foute boel was. Kranten schreven erover, acties werden in gang gezet en de SP stelde geregeld vragen hierover aan het college. Daarnaast kreeg de SP zoveel opmerkingen en klachten van medewerkers over Licom binnen dat een eigen onderzoek gestart werd. Op basis daarvan werd een rapport geschreven. Helaas mocht dat niet baten. De resultaten van Licom gingen verder achteruit en de gemeente moest alsmaar meer extra geld besteden om het bedrijf en haar medewerkers vlot te houden.

Vorig jaar besloten de aandeelhoudende gemeenten zelf een onderzoek te laten verrichten. Hiervoor warden twee bureau?s gevraagd en daarnaast werd aan Deloitte de opdracht gegeven om te onderzoeken wat er nou precies met Intratuin gebeurd is. Dat was ooit een bedrijf van Licom waar flink wat mensen met een arbeidshandicap aan het werk waren.

Inmiddels is het bedrijf niet meer in handen van Licom en werken er nog amper mensen uit de SW. Merkwaardig? en daarom al reden om goed te kijken naar hoe de vork daarbij in de steel zat.

De onderzoeken hebben geleid tot drie conclusies:
1.?? ?Licom moet op een andere manier aan het werk,
2.?? ?Mensen met een arbeidshandicap moeten werk vinden op de juiste plek, onder de juiste omstandigheden ?n met de juiste begeleiding maar dat hoeft niet per s? via Licom te gaan,
3.?? ?Gemeenten blijven verantwoordelijk voor hun burgers met een arbeidshandicap ook al werken ze in Sociale Werkvoorzieningen. Daarom moet begeleiding en toeleiding van mensen met een arbeidshandicap veel meer gevolgd en gestuurd kunnen worden dan tot nu toe het geval is.

Daarover ging het in de laatste raadsvergadeirng. Daar werd gesproken over de juiste vorm van de nieuwe insteek in het begeleiden van mensen met een arbeidshandicap ?n er werd gesproken over de geheimhouding die bedongen is door een aantal partijen die mee hebben gewerkt aan het feitenonderzoek over de gang van zaken bij Intratuin.

Over beide thema?s had de SP flink wat vragen en opmerkingen maar vooral met het geheime aspect van een deel van het onderzoek heeft de SP grote moeite. Eigenlijk zou alles in de openbaarheid moeten kunnen komen. Zeker als het gaat om zaken die zo belangrijk zijn als de sociale werkvoorziening.

Tegelijkertijd mag de gemeente nu ook weer niet in moeilijkheden geraken doordat gemaakte afspraken geschonden worden. Dan kan het zijn dat er claims betaald moeten worden. En daar zitten we nu ook weer niet op te wachten.? Hoe dan ook: hieronder treft u de bijdrage aan het debat aan, zoals die werd uitgesproken door SP-raadslid Dominique Ducornez.

Opmerkelijk is niet dat de vennootschap verlies lijdt. Dat is bij meer SW-bedrijven het geval. Opmerkelijk is evenmin de omvang van het verlies. Licom is immers het grootste SW bedrijf in Nederland, dus verliezen zijn naar rato van de omvang te beoordelen.
Het is daarentegen wel opmerkelijk dat de omslag van een positief, winstgevend scenario, naar een negatief zwaar verliesgevend scenario binnen enkele maanden kan plaats vinden.

Zo is te lezen in de inleiding van de conclusies en aanbevelingen van de aandeelhouders op basis van de rapporten van Deloitte, Langedijk en Berenschot en het aanvullend onderzoek.

De onderzoeksrapporten laten een onthutsend beeld van de organisatie en de structuur? van Licom zien. Een structuur die ondoorzichtig en onmogelijk is gebleken. Verder kun je gerust spreken van wanbestuur. Het zicht op Licom blijkt achteraf hetzelfde te zijn geweest als een Raam met luiken ervoor.

In 2008 heeft de SP een rapport geschreven over signalen die we gehoord hadden: zaken zouden niet goed gaan bij Licom. We legden onder andere aan het bedrijf en het College voor dat het er alle schijn van had dat gebouwen verkocht werden om in de zwarte cijfers te blijven. De leiding van het bedrijf ontkende dit in alle toonaarden en verwees naar de jaarverslagen die zwarte cijfers lieten zien.
Het College liet weten dat daarvan niets bleek uit de begroting en de jaarverslagen. En dat de RvC aangaf dat er niets aan de hand was en dat de aandeelhouders zich niet met de bedrijfsvoering bezig moesten houden.

Behalve de directie, die een houding aannam van ?loopt u maar door, er is hier niets te zien? en aldus alles ontkende, de RvC die op z?n zachtst gezegd wel errrrrgg goedgelovig is geweest, en de Colleges (aandeelhouders) die op veel te grote afstand stonden (en bleven staan), is ook de rol van de Gemeenteraden van belang. In de periode 2009 tot nu zijn er in totaal 11 keer schriftelijke vragen gesteld die direct met Licom en de werkwijze van het bedrijf te maken hadden. 4 keer door het CDA en 7 keer door de SP. Het ging onder andere over de gebouwen, over de dienstverlening, over de financi?le situatie bij een bedrijf wat zich liet voor staan op het gegeven dat ze zorgde voor werk voor mensen met een arbeidshandicap.

Alle gremia hebben wel iets gedaan, maar niet genoeg om dit drama te voorkomen. De onmogelijke structuur leidde tot- zoals nu gebleken is- onverantwoordelijk veel ruimte voor de directie. Een directie die zich niet gedroeg als leiding van een publiek bedrijf, maar als ondernemers die veel te grote risico?s namen. Risico?s met een bedrijf dat verantwoordelijk is voor werk voor mensen met een arbeidshandicap.

Dat is waarover we vanavond praten, Voorzitter: gelijkwaardig werk voor mensen met een beperking. Daar moeten we vol voor gaan. Dat vinden wij en dat vinden veel burgers van Heerlen te oordelen aan de kilometer ondertekende werkhandschoenen die de SP samen met medewerkers van Licom in de stad heeft verzameld.

Het is goed om te constateren dat we verantwoordelijk blijven, welke constructie we ook kiezen. En dat we die verantwoordelijkheid ook laten zien in het voorstel waarover we nu spreken: hoe verder met Licom. Want neen: de sociale werkvoorziening wordt niet opgedoekt, zoals te lezen viel in het artikel in het Limburgs Dagblad van een week of wat geleden. Maar het moet wel veel beter met de Sociale Werkvoorziening in onze regio.
Dat is kortweg gezegd wat wij opmaken uit het plan: Licom blijft bij de leest? en richt zich op beschut binnen en de gemeenten richten zich op al dat andere werk voor mensen met een arbeidshandicap.

In dat artikel lazen we over de zorgen van de vakbond. Die zorg delen we: komt het wel goed met de juiste toeleiding en zorgen we op deze manier niet alsnog voor het inzetten van mensen met een beperking als tweederangs burgers? Het klinkt in theorie mooi dat de gemeenten de SW meer naar zich toe trekken, maar wat betekent dit voornemen nog in tijden van bezuiniging?
De kaders zoals ze nu gesteld zijn: zelf de regie houden in zowel de toeleiding als de begeleiding als het aanbieden van werk waar mogelijk, klinken niet verkeerd.

Lokaal wat lokaal kan en kijken naar een optimale vorm van regionale samenwerking, daar kunnen we ons ook wel wat bij voorstellen. Net als bij het verbeteren van het vinden van werk in de particuliere sector. Dat geldt ook voor de pilots waardoor mensen eerst kunnen proeven aan de nieuwe wind. Er is de afgelopen jaren al te veel met hen en bij hen mis gelopen. ?k Spreek regelmatig mensen uit de SW en geloof me, van sommige van hun verhalen lig ik wel eens wakker!

De SP is echter ook bezorgd.

In hoeverre is het werkelijk haalbaar om de toeleiding en de benodigde begeleiding optimaler plaats te laten vinden dan nu het geval is? Is daar ?berhaupt ruimte voor? En wanneer wordt er bijgestuurd/gemeten wat het effect is?

Dan de pay-roling: een heikel onderwerp. En niet alleen voor de SP. Onze collega?s van de Ouderenpartij stellen over dit onderwerp geregeld vragen. In het voorstel wordt gesteld dat dit noodzakelijk is. Waarom eigenlijk? Waarom stuur je mensen aan het werk in het ene bedrijf en zijn ze in dienst van een ander waarmee ze buiten bestaande cao?s en regelingen vallen. Is dat wel terecht, voorzitter? En waarom zou de gemeente daarin niet het goede voorbeeld kunnen geven?
In een tijd van bezuinigingen nieuw personeel aannemen kan lijken op vloeken in de kerk maar?zeg nou zelf: hoe effici?nt zijn al die uitbestedings- en payroll-dogma?s in de afgelopen decennia nu werkelijk geweest? Of geldt? een vaste plek alleen maar voor de hogere inkomens- en functiegroepen? Zijn zij de mensen die wel recht hebben op een vaste plek, op aanvullende arbeidsvoorwaarden, op zich 1 met de rest voelen? Je zou het haast denken als ik lees dat er bij Licom, een bedrijf waar bij uitstek bezuinigd moet worden toch weer een extra manager wordt aangesteld die tot taak heeft de strategie en het beleid in goede banen te leiden. Daarnaast: als payrolling zo?n geweldig concept is, waarom zouden we dat niet voor meer mensen laten gelden? We maken ons hierover zeker zorgen, voorzitter.
Een SW?er hoort ?rbij. Hij hoort behandeld te worden als ieder ander. De Sociale Eenheid moet hersteld worden. Prima, dat de gemeente de SW?er meer naar zich toe wil halen, maar waarom dan niet in 1 keer goed?

Is in deze context bijvoorbeeld al eens berekend wat de opbrengst zou zijn van het integreren van mensen met een arbeidshandicap op de werkvloer in relatie tot ziekteverzuim, productiviteit en gezondheidsbeleving? Als mensen er ?cht bij horen?.

Hoe trekken we de bedrijven over de streep om meer mensen met een arbeidshandicap in dienst te nemen zonder dat daar een levenslange subsidie tegenover staat? Er wordt immers van uit gegaan dat het juiste onderzoek zal leiden tot de juiste toeleiding en tot succes. Dan moeten de plekken er wel zijn en dient er ook bereidheid te zijn om die plekken te vullen met mensen met een arbeidshandicap. Kan de wethouder daarop kort ingaan?

De dag dat het artikel in de krant was verschenen werd ik aangeklampt door 1 van de medewerkers van Licom die hier dagelijks in dit gebouw zorgt voor schone ruimtes en toiletten: of hij zich zorgen moest maken? Dat leeft erg bij deze mensen.
Hoe brengen we niet 1 keer maar tig keer over bij de mensen om wie het gaat wat er precies aan de hand is. Dat vergt een hele bijzondere en langdurige aanpak.

Tot slot: de geheimhouding.

In eerste instantie moet me van het hart dat ik het betreur dat aan het begin van deze vergadering overwogen werd om de bespreking achter gesloten deuren te houden,? terwijl het gaat om een onderwerp wat z? met publiek belang te maken heeft.

Met geheimhouding heeft de SP op zijn zachtst gezegd? grote moeite. Het rapport constateert dat er op allerlei fronten zaken mis zijn gegaan in het dossier Intratuin en doet ook hele bruikbare aanbevelingen. Tegelijkertijd maakt - en toegegeven: de samenvatting is uitvoerig en diepgaand - de geheimhouding ??k dat er iets van ? zaken onder de pet houden? aan vast blijft kleven. De SP wil zeker niet dat de gemeente grote risico?s loopt. En toch, voorzitter: het wringt.
Want laten we wel wezen: wat hier gebeurd is met gemeenschapsgeld is walgelijk en doet veel te veel denken aan het in stand houden van wat je een old boys network zou kunnen noemen: was jij mijn rug, dan doe ik dat ook bij jou. Dat deden koempels ook maar w?l vanuit een andere vorm van solidariteit. Hier zou het op zijn minst netjes zijn geweest als de aandeelhouders en de raden actiever ge?nformeerd waren over de gevolgen van de stappen. Het tegendeel is nu het geval en daarvan zal ik vier voorbeelden geven:
1.?? ?het gemarchandeer met de verkoop van de gebouwen (gebouwen die verkocht werden om in de zwarte cijfers te raken, maar die tegelijkertijd teruggehuurd werden tegen een hogere prijs) waardoor amper terug te halen viel in de stukken wat er nou precies was gebeurd en met welke gevolgen. Je zou haast denken dat het bewust om juist deze gebouwen ging;
2.?? ?Toen leden van de directie van Licom door ons geconfronteerd werden met onze indruk: dat alleen door middel van verkoop van gebouwen het bedrijf in de zwarte cijfers bleef, beweerden dat er absoluut niets aan de hand was; sterker nog: wij waren raddraaiers! Met een stalen gezicht werd ontkend wat nu waarheid blijkt te zijn.
3.?? ?het twijfelachtige omgaan van een lid van? de raad van commissarissen wat zich w?l beroept op geheimhouding maar deze niet? relevant vindt voor andere leden. Er wordt gesuggereerd dat de aandeelhouders hadden kunnen weten wat er gebeurde omdat er 2 burgemeesters in de Raad van Commissarissen zaten, terwijl men wist dat deze burgemeesters niet in functie maar als persoon lid van de Raad van Commissarissen waren. Dat is jezelf proberen af te dekken met valse argumenten. Twee maten? Of je indekken. In ieder geval gedrag wat laakbaar is volgens de SP.
4.?? ?En dan hebben we nu de toekomst voor ons met het geleerde uit het verleden. Hoe verrassend dan het aanstellen van een nieuwe manager Strategie en Beleid waarover ook nu nog de aandeelhouders geen inbreng hebben of het gegeven dat een onderzoeker opeens promoveert tot projectleider zijn mogelijk voorbeelden van de kennelijk nog altijd aanwezige ?oldboys?-mentaliteit.
Een deel van de voorstellen die hierover gaan, wordt door de SP omarmd. Dat betekent echter niet dat we instemmen met het credo: ga voort en kijkt niet om.

De SP neemt deze kwestie zeer hoog op. Dat degenen die veel te veel risico?s namen ?n het glashard ontkenden (toen ernaar gevraagd) nu weg komen, voelt onbevredigend. Het gaat immers over het integer en transparant om gaan met gemeenschapgeld, gemeenschapsgoed en burgers. Dat principe kent voor ons geen prijs: we willen de onderste steen boven krijgen om helder te hebben wat er nou precies gebeurd is. Om iedere schijn van verdonkeremaning of nalatigheid te ontkrachten; om, in het geval er toch iets verwijtbaars gebeurd is, dit ook zichtbaar te maken.

Een terechte vergelijking waarmee de krant een artikel afsloot: in een gelijkwaardige samenleving mag het niet zo zijn dat alleen de bijstandstrekker direct merkt dat hij een scheve schaats heeft gereden, dat dient voor iedere burger zo te zijn. Zonder daarmee gelijk te veroordelen: wij willen bij gelijke monniken ook gelijke kappen!

Over de geheimhouding sprak de SP al eerder. Uiteindelijk is de geheimhouding bekrachtigd omdat er een grote kans is dat 1 van de partijen inderdaad een claim voor geleden schade bij de gemeente neer zal leggen als de geheimhouding geschonden wordt.? Met de uitgangspunten van de nieuwe werkwijze bij de sociale werkvoorziening zijn we akkoord gegaan maar omdat we hier en daar toch wat problemen verwachten hebben we gesteld zeer kritisch te zullen zijn over de ontwikkelingen en de resultaten op dit terrein.